Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων προκαλεί τεχνητούς σεισμούς βαθιά κάτω από τις Άλπεις, στο πλαίσιο του προγράμματος FEAR (Fault Activation and Earthquake Rupture). Ο στόχος τους δεν είναι η πρόκληση πανικού αλλά η κατανόηση των προειδοποιητικών ενδείξεων που προηγούνται ενός σεισμού, ώστε να βελτιωθεί η πρόληψη και η ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο καθηγητής σεισμολογίας Domenico Giardini από το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης εξηγεί πως, παρά την εκτενή παρακολούθηση των ρηγμάτων παγκοσμίως, οι επιστήμονες ακόμη δεν γνωρίζουν τι ακριβώς πυροδοτεί έναν σεισμό. Οι ερευνητές επιχειρούν λοιπόν να δημιουργήσουν μικρούς, ελεγχόμενους σεισμούς ώστε να εντοπίσουν τα πρώτα «σήματα» πριν από μια μεγάλη δόνηση.

Γιατί επιλέχθηκαν οι Άλπεις

Η περιοχή στα σύνορα Ελβετίας και Ιταλίας διαθέτει βαθιά ρήγματα και τεράστιες τεκτονικές πιέσεις. Οι ειδικοί χρησιμοποιούν μια παλιά σήραγγα σιδηροδρομικού έργου για να αντλήσουν νερό μέσα στα πετρώματα, προκαλώντας μικρές δονήσεις σε προγραμματισμένο χρόνο.
«Οι σεισμοί αυτοί θα συνέβαιναν έτσι κι αλλιώς κάποτε. Εμείς απλώς τους “προγραμματίζουμε” να συμβούν την επόμενη εβδομάδα», δηλώνει ο Giardini.

Η μέθοδος θυμίζει εκείνη που εφαρμόζουν οι πετρελαϊκές εταιρείες, όταν διοχετεύουν υγρά σε περιοχές με ρήγματα. Το νερό μειώνει την τριβή, διευκολύνοντας τη ρήξη, όμως στο πρόγραμμα FEAR η διαδικασία γίνεται υπό πλήρη επιστημονικό έλεγχο, με χιλιάδες σεισμομέτρα να καταγράφουν κάθε μικρή μετακίνηση.

Πώς λειτουργεί το πείραμα

Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί εκατοντάδες χιλιάδες μικροσεισμοί, ακόμη και μεγέθους μηδέν, που βοηθούν τους επιστήμονες να δουν πώς γεννιέται ένας σεισμός. Την επόμενη εβδομάδα θα αρχίσει η έγχυση ζεστού νερού για να μελετηθεί η επίδραση της θερμοκρασίας, ενώ από τον Μάρτιο θα προκαλούνται σεισμοί μεγέθους έως 1 Ρίχτερ.

Στόχος είναι να αναγνωριστούν οι παράγοντες που καθορίζουν το μέγεθος μιας ρήξης. Αν οι ερευνητές καταφέρουν να προκαλούν σεισμούς ελεγχόμενα, θα μπορούν στο μέλλον να υπολογίζουν πόση πίεση χρειάζεται για να ενεργοποιηθεί ένα επικίνδυνο ρήγμα και να προβλέπουν καταστροφές πριν συμβούν.

Τα πρώτα συμπεράσματα

Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι η παραμόρφωση των πετρωμάτων γύρω από το ρήγμα είναι κρίσιμη, ενώ παρατηρείται και μετάδοση δονήσεων μεταξύ γειτονικών ρηγμάτων, όπως συμβαίνει στη φύση. Ο Giardini θυμίζει το παράδειγμα του καταστροφικού σεισμού σε Συρία και Τουρκία, σημειώνοντας πως οι γνώσεις που αποκτώνται στα πειράματα μπορεί να οδηγήσουν σε πιο ακριβή μοντέλα πρόγνωσης για σεισμούς 7 ή 8 Ρίχτερ στο μέλλον.

Η επιστήμη, για πρώτη φορά, δεν περιμένει απλώς τη φύση να δράσει· προσπαθεί να τη “μιμηθεί” για να τη νικήσει.