Δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι στην Κούβα αναγκάζονται να εργάζονται στην παραγωγή των παγκοσμίου φήμης πούρων της χώρας αλλά και του ξυλοκάρβουνου μαραμπού που πωλείται στους Ευρωπαίους καταναλωτές, μεταξύ τους και Έλληνες.

Η ΜΚΟ Prisoners Defenders, που έχει έδρα στην Μαδρίτη, εκτιμά σε έκθεσή της ότι τουλάχιστον 60.000 άτομα αναγκάζονται να εργάζονται με ελάχιστη ή καθόλου αμοιβή, σε καθεστώς απειλών, κάτω από εξαντλητικές συνθήκες και χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Παράλληλα, υπάρχουν αναφορές για βία ακόμη και για σεξουαλική κακοποίηση γυναικών κρατουμένων.

Τα προϊόντα φτάνουν στους καταναλωτές κυρίως στις ευρωπαϊκές αγορές, αναφέρει ο Guardian. Το ξυλοκάρβουνο μαραμπού αποστέλλεται κυρίως στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Τουρκία και φέρει την ένδειξη «οικολογικό».

Ωστόσο, κατά την έκθεση της ΜΚΟ «παράγεται σε συνθήκες απόλυτης σύγχρονης δουλείας».

Η οργάνωση αποδίδει την ευθύνη στην κουβανική κυβέρνηση, περιγράφοντας ένα «εθνικό και θεσμοθετημένο σύστημα καταναγκαστικής εργασίας» σε όλο το νησί, με οικονομικούς στόχους που συνδέονται με τις εξαγωγές.

Η έρευνα ξεκίνησε το 2024 μετά την παρουσίαση εκ μέρους του ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για τη δουλεία, του Τομόγια Ομποκάτα, έκθεσης σχετικά με την καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, Η Prisoners Defenders προσφέρθηκε να διερευνήσει το ζήτημα στην Κούβα.

Μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου 2025, πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με 53 άτομα από 40 φυλακές, τα οποία επιλέχθηκαν μέσω τυχαίου δείγματος από συνολικό πληθυσμό περίπου 90.000 κρατουμένων και 37.000 σε καθεστώς ανοιχτής κράτησης. Για να αποφευχθούν αντίποινα, όλοι παραμένουν ανώνυμοι στην έκθεση.

Η ΜΚΟ δήλωσε ότι πραγματοποίησε άλλες 60 συνεντεύξεις και τις διασταύρωσε με τεκμηριωμένες πηγές, με αποτέλεσμα να εκτιμήσει ότι τουλάχιστον 60.000 άτομα υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία στις φυλακές της Κούβας.

Όλοι οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι αναγκάζονταν να εργάζονται «υπό εξαναγκασμό, απειλές, βία ή αντίποινα», το 98% χωρίς τα απαραίτητα εργαλεία, εκπαίδευση ή κατάρτιση, και το 45% δήλωσαν ότι «υπέστησαν σωματική βία κατά τη διάρκεια της εργασίας».

Πρώην κρατούμενος δήλωσε ανώνυμα στον Guardian ότι, αν ένας κρατούμενος αρνιόταν να εργαστεί, «έβαζαν μια σημείωση στο φάκελό του». Αυτό το χρησιμοποιούσαν σαν δικαιολογία κατά τα αιτήματα για αναστολή ή επίσκεψης από την οικογένεια.

Στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Quivicán, γνωστή και ως Aguacate, τουλάχιστον 40 κρατούμενοι έχουν ημερήσιο στόχο παραγωγής 60 χειροποίητων πούρων Habanos, αλλά η ποσόστωση υπολογίζεται μόνο αν πληροί τα πρότυπα για τα πούρα προς εξαγωγή.

Η έκθεση υπολογίζει ότι κρατούμενοι σε καταναγκαστική εργασία παράγουν περίπου το 7,5% της συνολικής ετήσιας εθνικής παραγωγής της χώρας. Δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί πόσα από τα πούρα που εξάγονται έχουν παραχθεί από κρατούμενους.

Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι οι Αφροκουβανοί (που αποτελούν περίπου το 34% του συνολικού πληθυσμού, αλλά το 58% των φυλακισμένων στη χώρα) «επηρεάστηκαν δυσανάλογα». Οι περισσότεροι από αυτούς που αποστέλλονται σε καταναγκαστική εργασία είναι μαύροι, λένε πρώην κρατούμενοι και προσθέτουν ότι φυλετικές διακρίσεις είναι διαδεδομένες στις φυλακές, όπως και ο ρατσισμός.