Ο πάγος που άλλοτε θεωρούνταν μόνιμος σε περιοχές της Αλάσκα, πλέον λιώνει εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και οι ιθαγενείς καλούνται να αφήσουν τα σπίτια τους.

Αυτό που συμβαίνει στο χωριό Νουνάπιτσουκ της νοτιοδυτικής Αλάσκα είναι ενδεικτικό των συνεπειών που φέρνει η κλιματική κρίση. Το έδαφος παύει να είναι στέρεο, σταδιακά γίνεται λάσπη που απειλεί να «καταπιεί» δρόμους και σπίτια. Η ζωή γίνεται αβίωτη και πλέον υπάρχει απόφαση για μετεγκατάσταση.

Το γεγονός πως πρόκειται για αμερικανικό έδαφος - η Αλάσκα είναι πολιτεία των ΗΠΑ - έχει δώσει επιπλέον ορατότητα στο φαινόμενο που επηρεάζει τους περίπου 750 κατοίκους, στην πλειοψηφία τους ιθαγενείς.

«Η κινούμενη λάσπη της Αλάσκας»

Στο αναλυτικό ρεπορτάζ του Guardian σημειώνεται πως οι θερμοκρασίες στην Αλάσκα αυξάνονται σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από ό,τι στα περισσότερα μέρη του πλανήτη κι έτσι οι άλλοτε μόνιμοι πάγοι (permafrost), δεν είναι πλέον μόνιμοι. Λιώνουν, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες νερού. Το νερό αυτό αναμιγνύεται με το χώμα, δημιουργώντας λάσπη, η οποία καθιστά το έδαφος ασταθές.

Οι ντόπιοι αποκαλούν τη λάσπη αυτή «κινούμενη άμμο της Αλάσκας» που μαζί με την ταχεία διάβρωση της ακτογραμμής έχει προκαλέσει βασικές φθορές σε υποδομές του χωριού.

Αφήνουν τα σπίτια που ζουν εδώ και δεκαετίες

Οι κάτοικοι έχουν από καιρό εκπέμψει SOS. Μετά από έναν τυφώνα τον Οκτώβριο που κατέστρεψε τις γραμμές ηλεκτροδότησης και ανέβασε την στάθμη του νερού ακόμη ψηλότερα, ο Μόρις Αλέξι, πρώην φυλετικός διοικητής του Νουνάπιτσουκ, δήλωσε ότι το χωριό χρειαζόταν βοήθεια τώρα περισσότερο από ποτέ.

«Με την υπερθέρμανση του πλανήτη, η ζωή έχει χειροτερέψει. Έχει δυσκολέψει και για εμάς η προσπάθεια να διατηρήσουμε τα προς το ζην», είπε ο Αλέξι. «Παντού όπου κι αν κοιτάξετε, θα δείτε σπίτια γεμάτα ανθρώπους που έχουν πάρει κλίση».

Το Νουνάπιτσουκ είναι μόνο ένα από τα 144 χωριά ιθαγενών στην Αλάσκα που θα πρέπει να μετεγκατασταθούν λόγω ζημιών στις υποδομές που προκλήθηκαν από την κλιματική κρίση, σύμφωνα με έκθεση του Γραφείου Ινδιάνικων Υποθέσεων του 2020.

Η Έντνα Τσέις, μια 60χρονη μητέρα που ζει στο Νουνάπιτσουκ, καλείται να αφήσει το σπίτι που ζει τα τελευταία 53 χρόνια, καθώς βυθίζεται στο έδαφος. «Δεν υπάρχουν πια θεμέλια, είναι κάτω από το έδαφος», είπε η γυναίκα, δείχνοντας προς το πάτωμά της. Κάθε 15 λεπτά, ένα αυτοσχέδιο μηχάνημα αντλεί νερό κάτω από το σπίτι για να αποτρέψει την πλημμύρα.

Απειλούνται όλες οι υποδομές του χωριού

Τα προβλήματα του χωριού δεν σταματούν στα σπίτια που μπάζουν νερά και παίρνουν κλίση. Το έδαφός του είναι τόσο ασταθές που ο μόνος τρόπος μετακίνησης είναι στις ξύλινες ράμπες, οι οποίες χρειάζονται συνεχώς επισκευή. Ο μόνος χώρος ανοιχτού παιχνιδιού είναι ένα υπερυψωμένο γήπεδο μπάσκετ που έχει γεμίσει τρύπες. Τα παιδιά παίζουν και ο κίνδυνος ελοχεύει ανά πάσα στιγμή.

Το 2023 το Νουνάπιτσουκ ψήφισε συλλογικά να μετεγκατασταθεί σε άλλο σημείο, πέντε χιλιόμετρα μακριά. Ο Αλέξι είναι υπεύθυνος για την οργάνωση των διαδικασιών μετεγκατάστασης και είπε ότι η νέα τοποθεσία βρίσκεται στην άμμο κι όχι στο χώμα, γεγονός που - παραδόξως - εξασφαλίζει βιωσιμότητα στις κατασκευές.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η μετεγκατάσταση του Νουνάπιτσουκ θα μπορούσε να κοστίσει περίπου 230 εκατομμύρια δολάρια, αλλά το χωριό έχει συγκεντρώσει μόνο ένα μέρος αυτού του ποσού. Το 2022, έλαβε 2,2 εκατομμύρια δολάρια για την επισκευή ενός αστυνομικού τμήματος και το 2024, το Γραφείο Ινδιάνικων Υποθέσεων του χορήγησε 250.000 δολάρια για να σχεδιάσει ένα γενικό σχέδιο μετεγκατάστασης.