Το σήριαλ της σύνταξης ενιαίου σχεδίου ΗΠΑ-Ευρώπης για επίτευξη ειρήνης στην Ουκρανία φαίνεται πως οδεύει στο τέλος του.

Τα δύο έγγραφα ασφαλείας για την Ουκρανία

Δύο έγγραφα ασφαλείας προέκυψαν από εντατικές διαπραγματεύσεις στο Βερολίνο, το ένα καθορίζει αμοιβαίες αμυντικές δεσμεύσεις τύπου Άρθρου 5 και ένα άλλο περιγράφει λεπτομερώς πώς θα επιχειρήσουν οι δυτικές δυνάμεις εντός της Ουκρανίας για να αποτρέψουν μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις, σύμφωνα μεπου επικαλείται τους New York Times ,επισημαίνοντας:

Τα έγγραφα αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια περισσότερων από οκτώ ωρών εντατικών συζητήσεων με τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ουκρανούς εκπροσώπους στο Βερολίνο την Κυριακή και τη Δευτέρα. Συμμετείχαν ηγέτες και αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας από περίπου δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας.

«Βλέπουμε πραγματική και συγκεκριμένη πρόοδο», δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Αυτή η πρόοδος καθίσταται δυνατή χάρη στην ευθυγράμμιση μεταξύ Ουκρανίας, Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών».

Το πρώτο έγγραφο περιγράφει γενικές αρχές που ισοδυναμούν με μια δέσμευση παρόμοια με την εγγύηση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους και αρκετούς Ευρωπαίους διπλωμάτες  , όπου όλα τα κράτη μέλη δεσμεύονται να βοηθήσουν οποιοδήποτε έθνος δεχθεί επίθεση.

Το δεύτερο έγγραφο, το οποίο Αμερικανοί αξιωματούχοι περιέγραψαν ως «επιχειρησιακό έγγραφο mil-to-mil», παρέχει λεπτομερείς οδηγίες για το πώς οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές δυνάμεις θα συνεργαστούν με τον στρατό της Ουκρανίας για να αποτρέψουν τη Ρωσία από το να επιχειρήσει να καταλάβει ουκρανικό έδαφος στο μέλλον.

«Ένας Αμερικανός αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε σε δημοσιογράφους υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι το έγγραφο ήταν «πολύ συγκεκριμένο» σχετικά με το πώς να αποτρέψει περαιτέρω εισβολές και να τιμωρήσει τη Ρωσία εάν συμβούν». 

Κανένα από τα δύο έγγραφα δεν έχει δημοσιοποιηθεί.

Στρατιωτική δύναμη 800.000 στρατιωτών

Ο πρωταρχικός στόχος είναι να φέρει τον στρατό της Ουκρανίας σε «επίπεδο ειρήνης» 800.000 στρατιωτών με σύγχρονη εκπαίδευση και εξοπλισμό για να χρησιμεύσει ως αποτρεπτικό μέσο κατά της Ρωσίας.

Η Ουκρανία έχει αυξήσει τον στρατό της σε σχεδόν 900.000 κατά τη διάρκεια του πολέμου. Για λόγους σύγκρισης, ο γερμανικός στρατός διαθέτει περίπου 180.000 ένοπλους στρατιώτες.

Η δημιουργία και η διατήρηση μιας τέτοιας δύναμης θα απαιτούσε «διαρκή και σημαντική υποστήριξη» για την Ουκρανία, ανέφερε κοινή δήλωση ηγετών 10 ευρωπαϊκών εθνών και κορυφαίων αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το έγγραφο περιγράφει επίσης λεπτομερώς μια στρατιωτική δύναμη υπό την ηγεσία της Ευρώπης που θα επιχειρεί εντός της Ουκρανίας για την ασφάλεια του εναέριου χώρου και των θαλάσσιων ζωνών.

Οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να διευκρινίσουν ποιες χώρες θα τοποθετήσουν στρατεύματα στην Ουκρανία, αλλά ο Ζελένσκι δήλωσε στις 16 Δεκεμβρίου ότι αρκετές έχουν δεσμευτεί ιδιωτικά να το πράξουν.

«Κάθε χώρα κατανοεί ήδη τον ρόλο της ή τον όγκο των προμηθειών της», δήλωσε ο Ζελένσκι κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Ντικ Σουφ στη Χάγη. «Κάποιες είναι έτοιμες να παρέχουν μόνο πληροφορίες, άλλες είναι έτοιμες να παρέχουν στρατεύματα στην Ουκρανία - στρατιωτικές δυνάμεις επί τόπου. Το έχουμε αυτό στο έγγραφο».

Αυτά τα στρατεύματα αναμένεται να εδρεύουν στη δυτική Ουκρανία, μακριά από οποιαδήποτε γραμμή κατάπαυσης του πυρός, για να χρησιμεύσουν ως ένα ακόμη επίπεδο αποτροπής έναντι μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας, αναφέρουν οι NYT.

Γάλλοι και Βρετανοί διπλωμάτες διαχειρίζονται την πρόταση για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών δυνάμεων ως μέρος μιας ομάδας περίπου 30 χωρών που αποκαλούν «Συνασπισμό των Προθύμων».

Υπηρεσίες πληροφοριών και παρακολούθησης των ΗΠΑ

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει επανειλημμένα αποκλείσει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Αντ' αυτού, το επιχειρησιακό έγγραφο παρέχει λεπτομέρειες για το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιήσουν τα συστήματα πληροφοριών τους για την παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός και την ανίχνευση ρωσικής δραστηριότητας που αποσκοπεί στην επανείσοδο στην υπόλοιπη Ουκρανία, δήλωσαν αξιωματούχοι στους NYT.

Η δήλωση των Ευρωπαίων ηγετών της Δευτέρας ανέφερε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ηγηθούν ενός «μηχανισμού παρακολούθησης και επαλήθευσης της κατάπαυσης του πυρός με διεθνή συμμετοχή για την παροχή έγκαιρης προειδοποίησης για οποιαδήποτε μελλοντική επίθεση».

Το έγγραφο περιγράφει επίσης λεπτομερώς πώς οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν στην ανίχνευση ρωσικών προσπαθειών δημιουργίας επιχειρήσεων «ψευδούς σημαίας» που θα μπορούσαν να δώσουν στη Μόσχα το πρόσχημα για επανέναρξη των εχθροπραξιών.

Οι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει εδώ και χρόνια ότι αυτή είναι μια κοινή ρωσική τακτική.

Νομική δέσμευση και επικύρωση

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η νέα εγγύηση ασφάλειας θα είναι νομικά δεσμευτική, υπό την επιφύλαξη των διαδικασιών κάθε χώρας.

Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Τραμπ είχε συμφωνήσει να υποβάλει τις εγγυήσεις ασφαλείας στη Γερουσία, όπου συνήθως επικυρώνονται οι συνθήκες, αν και δεν διευκρίνισαν εάν θα υπέβαλαν επίσημα τις εγγυήσεις ως συνθήκη.

Μία από τις κύριες ανησυχίες του Ζελένσκι ήταν ο φόβος ότι οι μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας θα αποτύγχαναν, όπως ακριβώς και το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994. Σε αυτή τη συμφωνία, η Ουκρανία εγκατέλειψε τα πυρηνικά όπλα που κληρονόμησε από τη Σοβιετική Ένωση με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας. Η Ρωσία παραβίασε τη συμφωνία το 2014 και ξανά το 2022.

Οι εδαφικές διαμάχες παραμένουν

Τα έγγραφα ασφαλείας έχουν σχεδιαστεί για να χρησιμεύσουν ως ο ακρογωνιαίος λίθος μιας ευρύτερης συμφωνίας που αποσκοπεί στην επίτευξη κατάπαυσης του πυρός για τον τερματισμό της σχεδόν τετραετούς σύγκρουσης.

Στόχος τους είναι επίσης να πείσουν την Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη σε μια ειρηνευτική συμφωνία και να εγκαταλείψει την επίσημη ένταξή της στο ΝΑΤΟ.

Μια ευρεία κατάπαυση του πυρός φαίνεται να παραμένει ανέφικτη, εν μέρει επειδή η Ρωσία δεν συμμετέχει σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

Η Ρωσική αντίδραση

Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε την Τρίτη ότι η κυβέρνησή του απαιτεί από την Ουκρανία να παραδώσει το τμήμα του Ντονμπάς που η Ρωσία δεν έχει κατακτήσει και δεν θα δεχτεί την παρουσία στρατευμάτων χωρών του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν τη Δευτέρα ότι το εδαφικό ζήτημα παραμένει εμπόδιο, αλλά εξέφρασαν την πεποίθηση ότι ο Πούτιν θα δεχτεί τελικά την παρουσία ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία που δεν λειτουργούν υπό τη σημαία του ΝΑΤΟ.

«Ακούγεται πολύ ελπιδοφόρο, σε σύγκριση με τις προηγούμενες δηλώσεις, ότι οι Αμερικανοί είναι έτοιμοι να δώσουν εγγυήσεις - αλλά θα ήταν υπερβολή αν έλεγα ότι γνωρίζουμε τα πάντα για τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες», δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός της Πολωνίας.

Ο Ζελένσκι δήλωσε νωρίς στις 16 Δεκεμβρίου ότι τα έγγραφα θα οριστικοποιηθούν τις επόμενες ημέρες και ότι αναμένει από Αμερικανούς αξιωματούχους να τα μεταφέρουν στη Ρωσία και να συναντηθούν με Ουκρανούς διαπραγματευτές στη συνέχεια, ίσως αυτό το Σαββατοκύριακο.