Η εικόνα της ενημέρωσης στην Ελλάδα αλλάζει με γρήγορο ρυθμό: Παραδοσιακά μέσα όπως η τηλεόραση εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο, όμως η ψηφιακή ενημέρωση - ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι διαδικτυακές πλατφόρμες - κερδίζουν έδαφος. Την ίδια στιγμή, οι πολίτες αναφέρουν υψηλή έκθεση σε παραπληροφόρηση, σε fake news, ένα φαινόμενο που δεν αφορά μόνο στους νέους αλλά εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Από πού ενημερώνονται οι Έλληνες
Σε πρόσφατες μετρήσεις από το Ευρωβαρόμετρο, οι τηλεοπτικές εκπομπές, οι ιστοσελίδες ειδήσεων και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αναδεικνύονται ως οι κορυφαίες πηγές ενημέρωσης που χρησιμοποίησαν οι Έλληνες μέσα στην τελευταία εβδομάδα πριν από τη δημοσκόπηση.
Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τα κοινωνικά μέσα το 2025, η πλειονότητα των Ελλήνων ενημερώνεται κυρίως μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, με αποτέλεσμα να εκτίθενται συχνά σε ψευδείς ειδήσεις. Περισσότεροι από πέντε στους δέκα (56%) χρησιμοποιούν τα social media ως κύρια πηγή ενημέρωσης, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το αντίστοιχο ποσοστό είναι 40%.
Δεύτερη πηγή ενημέρωσης, όπως δηλώνουν οι Έλληνες, είναι η τηλεόραση (54%), σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που φτάνει το 71%. Μόλις το 34% των Ελλήνων αναζητά πληροφορίες από εφημερίδες, περιοδικά ή ειδησεογραφικούς ιστότοπους, έναντι 41% στην ΕΕ.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, τόσο στην Ελλάδα και όσο άλλες χώρες της Ε.Ε., η χρήση influencers και δημιουργών περιεχομένου ως πηγής ειδήσεων έχει αυξηθεί αισθητά.
Η εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα - όπως δημόσια/ιδιωτική τηλεόραση και ραδιόφωνο - στην Ελλάδα φαίνεται να είναι χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Οι Έλληνες και τα «fake news»: Πόσοι δηλώνουν ότι έχουν εκτεθεί
Τα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου για τη διάδοση της παραπληροφόρησης είναι σαφή: ένα σημαντικό ποσοστό των πολιτών δηλώνει ότι γνωρίζει πως έχει εκτεθεί σε ψευδείς ειδήσεις ή παραπληροφόρηση μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα πριν τη μέτρηση. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο παλαιότερες μετρήσεις έδειχναν ότι πάνω από οκτώ στους δέκα θεωρούν τα fake news κίνδυνο για τη δημοκρατία, ενώ νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι μεγάλα ποσοστά, και ιδίως νέοι, αναφέρουν έκθεση σε παραπληροφόρηση μέσα σε μία εβδομάδα. Στην Ελλάδα ειδικές αναφορές μιλούν για πολύ υψηλά ποσοστά έκθεσης μεταξύ των νέων.
Πιο συγκεκριμένα: οι μετρήσεις για τη νεολαία (Youth / Flash surveys) δείχνουν ότι τρεις στους τέσσερις νέους στην Ε.Ε. αναγνωρίζουν ότι εκτέθηκαν πρόσφατα σε παραπληροφόρηση - και σε ορισμένες χώρες (μεταξύ των οποίων Ελλάδα και Κύπρος) τα ποσοστά αυτά είναι ακόμα υψηλότερα.
Η έρευνα δείχνει ότι οι νέοι 15-24 ετών προτιμούν κυρίως το Instagram (64%) και το Facebook (68%) για ενημέρωση, ενώ για κοινωνικά και πολιτικά θέματα το Instagram χρησιμοποιείται από το 66% των ερωτηθέντων. Παράλληλα, το 74% των Ελλήνων παραδέχεται ότι έχει εκτεθεί σε ψευδείς ειδήσεις τουλάχιστον μερικές φορές την τελευταία εβδομάδα.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η εξάρτηση από τα social media αυξάνει τον κίνδυνο διάδοσης fake news, ενώ οι Έλληνες παρακολουθούν λιγότερο τα ευρωπαϊκά θέματα σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
Γιατί η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στα fake news
Αρκετοί παράγοντες εξηγούν τη μεγαλύτερη ευαλωτότητα που δείχνουν οι Έλληνες στα fake news: H περιορισμένη διαθεσιμότητα διεθνών πηγών στα ελληνικά μέσα, τα χαμηλά επίπεδα μέσων ψηφιακής παιδείας σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες και αυτό που χαρακτηρίζεται ως ελληνικό «οικοσύστημα μέσων» όπου τα διαδικτυακά και τα κοινωνικά δίκτυα διαδίδουν ριψοκίνδυνο περιεχόμενο πολύ γρήγορα, είναι μερικές από τις εξηγήσεις που δίνουν οι ειδικοί.
Έρευνες για την κριτική ικανότητα των μαθητών και των νέων στην Ελλάδα έχουν δείξει μετρίως ανησυχητικά αποτελέσματα, ενισχύοντας τις επισημάνσεις των διεθνών δεικτών που κατατάσσουν τη χώρα μεταξύ των πιο ευάλωτων σε παραπληροφόρηση.
