Σε μια κίνηση που υποδηλώνει μια βαθιά στρατηγική μετατόπιση στην ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ταχύτερη μετακίνηση των στρατιωτικών δυνάμεων και των αρμάτων μάχης σε ενδεχόμενη κλιμάκωση της σύγκρουσης με τη Ρωσία. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες των Financial Times, το σχέδιο αυτό αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του Νοεμβρίου και σηματοδοτεί την αποφασιστικότητα των Βρυξελλών να μετατραπεί η Ευρώπη σε αυτόνομο παράγοντα ασφάλειας.
Ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο Στρατιωτικών Μεταφορών
Η βασική πρόταση της Κομισιόν επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού δικτύου στρατιωτικών μεταφορών. Ο στόχος είναι να διευκολυνθεί η κίνηση στρατευμάτων, τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων πυροβόλων σε ολόκληρη την Ένωση σε περιόδους κρίσης ή σύγκρουσης.
Το επιχειρησιακό σκέλος περιλαμβάνει τη σύσταση μιας «δύναμης αλληλεγγύης», η οποία θα αποτελείται από πολεμικά πλοία, τρένα και φορτηγά που θα διαθέτουν τα κράτη μέλη. Παράλληλα, αναμένονται τεχνικές προτάσεις για τη βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών και, κυρίως, τη διευθέτηση των τελωνειακών διαδικασιών, οι οποίες σήμερα χαρακτηρίζονται από δυσκίνητο και κατακερματισμένο πλαίσιο.
Η «Στρατιωτική Κινητικότητα» ως Κλειδί Αντίδρασης
Η πρωτοβουλία αγγίζει την πιο κρίσιμη πτυχή της λεγόμενης «στρατιωτικής κινητικότητας»: τη δυνατότητα, για παράδειγμα, μετακίνησης μιας φάλαγγας αρμάτων μάχης από λιμάνια όπως το Ρότερνταμ έως τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, χωρίς να απαιτούνται χρονοβόρες εθνικές άδειες ή να υπάρχουν περιορισμοί λόγω ακατάλληλων γεφυρών. Το ευρωπαϊκό στρατιωτικό δίκτυο οραματίζεται ως ένας «στρατιωτικός διάδρομος Σένγκεν», επιτρέποντας σε στρατεύματα και οχήματα να διασχίζουν την ήπειρο με την ίδια ταχύτητα που κινούνται τα πολιτικά μέσα μεταφοράς.
Η πρόταση, που εκπονήθηκε σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και το ΝΑΤΟ, έχει ως κεντρικό στόχο την ενίσχυση της ικανότητας ταχείας αντίδρασης της Ευρώπης σε περίπτωση εξάπλωσης του ρωσικού πολέμου πέρα από τα σύνορα της Ουκρανίας.
Η Στροφή προς την Ευρωπαϊκή Αυτονομία
Το σχέδιο εμπεριέχει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα: η Ευρώπη φιλοδοξεί να γίνει αυτόνομος παράγοντας ασφάλειας, και όχι απλώς σύμμαχος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Αυτή η επιδίωξη καθίσταται επιτακτική, καθώς η Ουάσιγκτον, ιδίως υπό την πίεση προσωπικοτήτων όπως ο πρώην πρόεδρος Τραμπ, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν επιθυμεί πλέον να φέρει την πρωταρχική ευθύνη για την άμυνα της ηπείρου. Παρά τις αξιώσεις των ΗΠΑ για αύξηση των αμυντικών δαπανών των κρατών μελών στο 5% του ΑΕΠ, οι Βρυξέλλες επιδιώκουν τη δημιουργία μιας αυτόνομης στρατηγικής υποδομής, η οποία θα είναι συμβατή, αλλά όχι υποταγμένη, στην αλυσίδα διοίκησης της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Η Γερμανική Πρωτοπορία και οι Οικονομικές Δεσμεύσεις
Η Γερμανία, ως κεντρικός κόμβος της ηπειρωτικής Ευρώπης, αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο. Έχουν ήδη συναφθεί συνεργασίες με τον τομέα εμπορευματικών μεταφορών των γερμανικών σιδηροδρόμων (Deutsche Bahn) και τον αμυντικό κολοσσό Rheinmetall για την υποστήριξη στρατιωτικών μετακινήσεων, ενώ και η Lufthansa εκφράζει ετοιμότητα για υπηρεσίες συντήρησης και εκπαίδευσης. Η επιδίωξη του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς για έναν ισχυρότερο στρατό στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια υπογραμμίζει τη γερμανική δέσμευση.
Το σχέδιο της Επιτροπής εντάσσεται σε μια ευρύτερη, ανανεωμένη ευρωπαϊκή αμυντική στρατηγική, η οποία περιλαμβάνει την ενσωμάτωση δικτύων πολιτικού και στρατιωτικού εφοδιασμού, την αυξημένη χρηματοδότηση για την αμυντική βιομηχανία και την κοινή εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων. Αυτή η προσέγγιση παραπέμπει στην έννοια της «ηπειρωτικής άμυνας» της εποχής του Ψυχρού Πολέμου.
Τέλος, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ έχει ήδη αποφασίσει να διαθέσει 800 δισεκατομμύρια ευρώ για τον επανεξοπλισμό της και έχει ήδη δεσμεύσει πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ για την κοινή παραγωγή πυρομαχικών. Παρά τις μεγάλες προκλήσεις, που κυμαίνονται από το κόστος έως τις πολιτικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, οι Βρυξέλλες στέλνουν το μήνυμα ότι η οικοδόμηση αυτού του δικτύου αποτελεί πλέον κορυφαία προτεραιότητα.
